Sommige jeugdigen hebben meer zorg nodig dan anderen. De kinderen en jongeren die extra zorg nodig hebben, kunnen terecht bij hun gemeente. Alle gemeenten in Nederland zijn namelijk verantwoordelijk voor de jeugdzorg, ook wel jeugdhulp genoemd. Dit is geregeld in de Jeugdwet. Op deze pagina lees je meer over de jeugdzorg en de Jeugdwet.
De Jeugdwet
De Jeugdwet is een belangrijke wet in Nederland. In deze wet staat vastgelegd dat gemeenten verantwoordelijk zijn voor alle vormen van jeugdhulp, ofwel extra zorg en hulp aan jeugdigen tot 18 jaar oud. Dit is niet voor niets het geval. De gemeente kan de zorg rondom een persoon niet alleen dichter bij deze persoon organiseren, maar kan dit bovendien gemakkelijker en goedkoper.
Volgens de Jeugdwet hebben gemeenten de plicht om jeugdhulp en ondersteuning te bieden aan vele verschillende kinderen en jongeren die extra zorg nodig hebben. Denk hierbij aan jeugdigen met een beperking, jeugdigen met een stoornis, jeugdigen met opgroeiproblemen en ga zo maar door.
De gemeente moet in ieder geval de jeugdige advies geven over welke hulp er bij hem of haar past. Ook moet de gemeente samen met de jeugdige de goede vorm van jeugdhulp kiezen. En als er een vorm van jeugdhulp gekozen is met de jeugdige, moet de gemeente ervoor zorgen dat deze vorm van hulp voor de jeugdige beschikbaar is.
Doelen van de Jeugdwet
De Jeugdwet is niet voor niets in het leven geroepen. Deze wet heeft enkele belangrijke doelen.
De belangrijkste doelen van de wet, zijn de volgende:
- Gebruik maken van de eigen kracht van kinderen en jongeren, hun ouders en hun sociale netwerk. De Jeugdwet moet ervoor zorgen dat jeugdigen de regie houden over hun leven.
- De zorgvraag terugbrengen.
- Minder snel medicijnen voorschrijven.
- Jeugdhulp op maat bieden.
Bovendien moet de Jeugdwet meer ruimte bieden aan professionals in de jeugdhulp. Zij moeten onder andere minder werkdruk ervaren door de Jeugdwet.
Taken van de gemeente
De gemeente heeft een belangrijke rol in de jeugdhulp. Zo heeft de gemeente enkele belangrijke taken bij het bieden van hulp aan jeugdigen, waaronder het geven van advies, het kiezen van de juiste jeugdhulp en het beschikbaar stellen van deze jeugdhulp.
Andere taken van de gemeente, zijn de volgende:
- Aanbieden van jeugdhulpaanbieders van goede kwaliteit.
- Opstellen van een beleidsplan voor preventie, ondersteuning en jeugdhulp.
- Het treffen van voorzieningen op het gebied van jeugdhulp.
- Aanbieden van jeugdbeschermingsmaatregelen.
- Aanbieden van jeugdreclassering.
- Het nemen van maatregelen tegen kindermishandeling.
- Aanwijzen van vertrouwenspersonen voor jeugdigen, maar ook voor hun ouders.
Verder heeft ook het jeugdteam of sociaal wijkteam een belangrijke rol bij jeugdhulp. Ieder gezin met een hulpvraag krijgt namelijk een contactpersoon uit het jeugdteam of het sociaal wijkteam van de gemeente. Deze persoon bekijkt niet alleen wat het gezin aan hulp nodig heeft, maar ook wat het betreffende gezin zelf kan doen om de situatie te verbeteren. Ook wordt de omgeving van het gezin bekeken, om te zien of zij een rol kunnen spelen bij het oplossen van het probleem.
Mocht het gezin en/of de omgeving van het gezin niet voldoende in staat zijn om het probleem zelf op te lossen, dan wordt er professionele ondersteuning in gang gezet. Dit is zo intensief als noodzakelijk is en kan zo lang duren als noodzakelijk is. De professionele ondersteuning wordt in gang gezet en gemonitord door de contactpersoon van het jeugdteam of sociaal wijkteam.
De verschillende vormen van jeugdhulp
Volgens de Jeugdwet zijn gemeenten verplicht om de toegang tot alle vormen van jeugdhulp te regelen. Er zijn vele verschillende vormen van jeugdhulp. In onderstaande alinea’s worden de belangrijkste vormen van jeugdhulp beschreven.
Ambulante jeugdhulp
De ambulante jeugdhulp komt bij je thuis als er problemen ontstaan binnen het gezin. Je kunt bijvoorbeeld een beroep doen op ambulante jeugdhulp als je kind spijbelt, maar ook als je kind depressief is of als er een ernstige ruzie is tussen het kind en de ouders
Jeugd-GGZ
De afkorting ‘GGZ’ staat voor ‘geestelijke gezondheidszorg’. Jeugd-GGZ biedt hulp aan kinderen en jongeren met een psychische aandoening. Alleen jeugdigen met een verwijzing van de huisarts, een medisch specialist, de jeugdarts of een deskundige van de gemeente komen in aanmerking voor deze vorm van jeugdhulp.
Jeugdzorg voor jeugdigen met een beperking
Ook jeugdigen met een beperking kunnen extra zorg krijgen. Denk hierbij aan jeugdigen met een (licht) verstandelijke beperking, jeugdigen met een lichamelijke beperking, jeugdigen met een chronische ziekte en jeugdigen met een psychiatrische aandoening als autisme.
Voor kinderen en jongeren met ernstige verstandelijke, lichamelijke of meervoudige beperkingen is er jeugdzorg voor jeugdigen met ernstige beperkingen opgezet. Deze jeugdzorg valt onder de Wet langdurige zorg, ook wel Wlz genoemd. Alleen jeugdigen die iedere dag en de hele dag door intensieve zorg en toezicht nodig hebben, vallen onder deze vorm van jeugdhulp.
Jeugdzorg voor ernstig zieke jeugdigen
Jeugdigen die ernstig ziek zijn, hebben een intensieve en complexe zorgvraag. Zij krijgen een speciale vorm van jeugdzorg, namelijk jeugdzorg voor ernstig zieke jeudigen.
Een jeugdinstelling
Jeugdigen met uiteenlopende problemen kunnen tijdelijk opgevangen worden in een jeugdinstelling. Een jeugdige met problemen kan vrijwillig of gedwongen in een jeugdinstelling verblijven.
Jeugdzorgplus
Jeugdzorgplus betreft professionele hulp voor kinderen en jongeren met ernstige problemen, doorgaans gedragsproblemen. Met jeugdzorgplus krijgen zij bescherming tegen zichzelf of tegen anderen. Dit gebeurt in een instelling voor jeugdzorgplus. Jeugdigen die gebruik maken van deze vorm van jeugdhulp, worden zo veel mogelijk naar een jeugdzorgplus instelling in hun eigen omgeving gestuurd.
Pleegzorg
Bij pleegzorg wordt de opvoeding en verzorging van een kind tijdelijk uit handen gegeven aan pleegouders. Dit kan ook binnen de eigen familie van het kind of binnen de kennissenkring van het kind. Een kind kan gedwongen in de pleegzorg terecht komen, maar ook vrijwillig. Bij vrijwillige pleegzorg komt de zorg tot stand in overleg tussen het kind, de ouders en hulpverleners. Wel moet de gemeente de vrijwillige pleegzorg goedkeuren.
Ondertoezichtstelling en voogdij
Het is ook mogelijk om een gezin onder toezicht te stellen of de voogdij van een kind te veranderen. Dit zijn beide jeugdbeschermingsmaatregelen die enkel mogelijk zijn na een onderzoek van de Raad voor de Kinderbescherming. Ook moet de kinderrechter besloten hebben dat deze jeugdbeschermingsmaatregelen noodzakelijk zijn. De jeugdbeschermingsmaatregelen worden altijd uitgevoerd door een gecertificeerde instelling.
Jeugdreclassering
Kinderen en jongeren die een proces-verbaal hebben gehad van de politie of leerplichtambtenaar, komen in aanraking met de jeugdreclassering. De jeugdreclassering biedt deze jeugdigen begeleiding op maat, met een persoonlijk begeleidingsplan. Jeugdreclassering wordt altijd aangeboden door een gecertificeerde instelling.
Jeugdzorg en de eigen bijdrage
Maak je gebruik van jeugdzorg? Dan hoef je hier geen eigen bijdrage voor te betalen. In de Jeugdwet is namelijk vastgelegd dat er voor jeugdhulp nooit een eigen bijdrage wordt gevraagd.
Evaluatie Jeugdwet
Begin 2018 werd het rapport Eerste Evaluatie Jeugdwet aangeboden in de Tweede Kamer. Dit evaluatierapport is besproken met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten en de ministeries van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en Justitie en Veiligheid. De gesprekken tussen deze partijen hebben tot het actieprogramma Zorg voor de Jeugd geleid.
Dit actieprogramma moet de jeugdhulp, jeugdbescherming en jeugdreclassering merkbaar verbeteren. Het doel is kinderen, jongeren en gezinnen op tijd passende hulp bieden.
Veelgestelde vragen over de Jeugdwet en jeugdzorg
Heb je nog vragen over de Jeugdwet en/of jeugdzorg? Lees dan snel verder, want hieronder worden enkele veelgestelde vragen over deze onderwerpen beantwoord.
Wat bedoelt men met 1 gezin, 1 plan en 1 regisseur?
Wat voor problemen er ook zijn binnen het gezin: een hulpverlener moet deze problemen zo snel mogelijk en zo goed mogelijk in samenhang aanpakken. Daarom stelt de hulpverlener samen met het gezin een plan van aanpak op. De hulpverlener zorgt er niet alleen voor dat het gezin de juiste hulp krijgt, maar werkt bovendien als contactpersoon voor het gezin. Daarom spreekt men over 1 gezin, 1 plan en 1 regisseur.
Is het mogelijk om jeugdhulp te ontvangen van een aanbieder buiten de gemeente?
Ja, het is mogelijk om jeugdhulp te ontvangen van een aanbieder die niet in jouw gemeente gevestigd is. Wel is het uitgangspunt van de Jeugdwet dat gemeenten ondersteuning zo dichtbij mogelijk inkopen. Daarom zal er altijd eerst gezocht worden naar een aanbieder van jeugdhulp binnen de gemeente. Is deze er niet, dan kun je ook bij andere organisaties terecht. Wel moet je dit altijd met je gemeente bespreken.
Welke gemeente is verantwoordelijk voor jeugdhulp?
Als de ouders en het kind samen in één gemeente wonen, is deze gemeente verantwoordelijk voor jeugdhulp. Wonen de ouders in verschillende gemeenten en is er sprake van co-ouderschap? Dan wordt er een hoofdverblijf voor het kind aangewezen. De gemeente waar dit hoofdverblijf gevestigd is, is verantwoordelijk voor jeugdhulp.
Als ouders kun je zelf het hoofdverblijf van je kind kiezen, maar het kan ook zo zijn dat het hoofdverblijf van het kind door de rechter bepaald wordt. Eventueel kunnen de twee gemeenten waar de ouders wonen ook samen het hoofdverblijf van het kind bepalen.
Kan de gemeente je dwingen om jeugdhulp te accepteren?
Nee, dat is niet mogelijk. Als je geen jeugdhulp wil ontvangen, kan de gemeente het gesprek hierover met je aangaan. Ook kan de gemeente een gecertificeerde instelling of de Raad voor de kinderbescherming bij de situatie betrekken. Dit kun je echter weigeren. Bij ernstige problemen thuis is gedwongen zorg soms wel mogelijk. Wel moet de rechter dit goedkeuren.