De geestelijke gezondheidzorg wordt ook wel GGZ genoemd. Dit is een vakgebied binnen de gezondheidszorg. De toegepaste wetenschap houdt zich bezig met de psychische gezondheid van Nederlandse burgers. Binnen de geestelijke gezondheidszorg wordt er niet alleen onderzoek gedaan naar de psychische gezondheid van mensen. De onderzoeken binnen de GGZ worden namelijk ook toegepast om de kwaliteit van leven van de mens te bevorderen en/of te herstellen. Bovendien streeft de GGZ naar het voorkomen van psychische problemen.
Op deze pagina lees je meer over de geestelijke gezondheidszorg. Zo lees je niet alleen wat de GGZ doet, maar ook welke vormen van geestelijke gezondheidszorg we onderscheiden. Bovendien lees je meer over de zorgcircuits binnen de GGZ en de eigen bijdrage van patiënten binnen dit onderdeel van de Nederlandse gezondheidszorg.
Geestelijke gezondheidszorg of GGZ
De meeste mensen hebben een goede psychische gezondheid. Zij vinden een goede mentale gezondheid vanzelfsprekend. Echter, er zijn ook veel mensen die psychische problemen hebben. Zij kunnen via de huisarts in aanraking met een instelling voor geestelijke gezondheidszorg. Deze instelling wordt ook wel een GGZ-instelling genoemd.
Ieder jaar meldt één op de vier mensen in Nederland zich met psychische klachten bij de huisarts. Hun problemen kunnen te maken hebben met de levensontwikkeling, maar ook met persoonlijke levensomstandigheden, lichamelijke factoren of verslavingen.
Wat doet de GGZ?
De professionele hulp in de geestelijke gezondheidszorg moet mensen met psychische klachten helpen hun emoties, gedachten en dagelijkse leven weer op orde te krijgen. Ook moet de hulp in de GGZ mensen helpen stress te verminderen. Dit doet de geestelijke gezondheidszorg door cliënten op de juiste manier te behandelen. Een behandeling van de GGZ kan gericht zijn op het verminderen van klachten, maar ook op het laten verdwijnen van klachten en/of het voorkomen van nieuwe klachten.
Enkele taken die de GGZ in Nederland heeft, zijn de volgende:
- Het voorkomen van psychische aandoeningen.
- Het behandelen en genezen van psychische aandoeningen.
- Het onderzoeken van psychische aandoeningen.
- Ervoor zorgen dat mensen met psychische aandoeningen weer deel kunnen nemen aan de samenleving.
Bovendien moet de GGZ ervoor zorgen dat mensen die ernstig verward en/of verslaafd zijn, de juiste hulp krijgen. Het gaat hierbij om mensen die uit zichzelf geen hulp kunnen en/of willen zoeken.
Vormen van geestelijke gezondheidszorg
We onderscheiden twee vormen van geestelijke gezondheidszorg in Nederland, namelijk basis GGZ en specialistische GGZ. Iedere vorm van GGZ heeft zo zijn eigen zorginstellingen, werkplekken en soorten cliënten. In onderstaande alinea’s worden de twee vormen van geestelijke gezondheidszorg kort beschreven.
Basis GGZ
Tot 2014 maakten we onderscheid tussen eerstelijns geestelijke gezondheidszorg en tweedelijns geestelijke gezondheidszorg. Nu vallen deze vormen van geestelijke gezondheidszorg samen onder de generalistische basis GGZ. In de basis GGZ worden mensen met lichte tot matige psychische problemen behandeld. Ook mensen met stabiele chronische problematiek vallen onder de zorg van de basis GGZ.
In de basis GGZ worden vele verschillende klachten behandeld. Denk hierbij aan angst, paniek, eetproblemen, geheugenproblemen, medisch onverklaarbare klachten, gedragsproblemen bij kinderen, seksuele problemen, persoonlijkheidsproblemen, stress, burnout en overspannenheid, slaapproblemen, verslavingsproblemen en trauma’s. Complexe psychische problemen worden niet in de basis GGZ behandeld. Deze vallen onder de andere vorm van geestelijke gezondheidszorg, namelijk specialistische GGZ. Een goede basis GGZ moet voorkomen dat veel mensen gebruik moeten maken van specialistische GGZ.
De huisarts heeft een belangrijke rol in de basis GGZ. De huisarts moet mensen met psychische problemen namelijk signaleren, behandelen en indien nodig naar de juiste professional binnen de basis GGZ doorverwijzen. Is er sprake van complexe psychische problemen? Dan verwijst de huisarts de patiënt niet door naar een specialist binnen de basis GGZ, maar gaat men over op specialistische GGZ.
Specialistische GGZ
Binnen de specialistische GGZ valt het diagnosticeren en specialistisch behandelen van ingewikkelde psychische aandoeningen. Kinderen worden altijd behandeld volgens de basis GGZ. Enkel mensen van 18 jaar en ouder kunnen binnen de specialistische GGZ behandeld worden voor hun complexe psychische problemen.
De zorg binnen de specialistische GGZ kan op verschillende manieren geleverd worden. Wordt de zorg ambulant geleverd, dan is een opname niet noodzakelijk. Wordt de zorg klinisch geleverd, dan is een opname wel noodzakelijk. In dit geval wordt er namelijk 24-uurs zorg geboden aan de patiënt.
Patiënten die gebruik maken van 24-uurs zorg binnen de specialistische GGZ, worden opgenomen in een specialistische zorginstelling. Hier worden zij zeven dagen per week en 24 uur per dag behandeld voor hun complexe psychische problemen, vaak voor een langere periode. De meeste mensen die gebruik maken van 24-uurs zorg, hebben vaak complexe psychische problemen. Hierdoor kunnen zij niet meer zelfstandig leven en kunnen zij zelfs niet meer bij familie wonen. Ze hebben intensieve en deskundige zorg, begeleiding en hulp nodig. Deze zorg, begeleiding en hulp wordt 24/7 geboden.
Specialistische vormen van zorg
Onder de geestelijke gezondheidszorg vallen ook nog twee specialistische vormen van zorg. Het gaat om verslavingszorg en forensische zorg. Hieronder lees je meer over deze specialistische vormen van zorg onder de GGZ.
Verslavingszorg
Een verslaving kan ook voor psychische problemen zorgen. Daarom valt ook verslavingszorg onder de geestelijke gezondheidszorg. De verslavingsproblemen die onder de geestelijke gezondheidszorg vallen, bestaan uit het gebruik en misbruik van alcohol, drugs, slaapmiddelen, kalmeringsmiddelen, gokken en zelfs nicotine. Lang niet iedereen die ergens verslaafd aan is, wordt binnen de geestelijke gezondheidszorg behandeld. Het gaat voornamelijk om mensen met een ernstige verslaving, die hen in hun dagelijkse leven flink beperkt.
Forensische zorg
Forensische zorg richt zich op mensen met een psychische of psychiatrische stoornis die een strafbaar feit hebben gepleegd. De meeste mensen die gebruik maken van forensische zorg binnen de GGZ, hebben een hoog risico om opnieuw een strafbaar feit te plegen. Om dit te voorkomen, worden zij intensief behandeld door ervaren deskundigen.
Zorgcircuits binnen de GGZ
De voorzieningen voor geestelijke gezondheidszorg in Nederland zijn opgedeeld in zorgcircuits. We onderscheiden vele verschillende zorgcircuits, namelijk eerstelijns-GGZ, GGZ-preventie, GGZ voor Langdurige Zorg en Wonen (LZW), forensische psychiatrie (forensische zorg binnen de GGZ), verslavingszorg (verslavingszorg binnen de GGZ) en openbare GGZ.
Ook onderscheiden we geestelijke gezondheidszorg voor diverse doelgroepen, onderverdeeld in de zorgcircuits GGZ voor kinderen en jeugdigen, GGZ voor volwassenen, GGZ voor volwassenen met een gehoorstoornis en GGZ voor ouderen.
Eigen risico en eigen bijdrage GGZ
Zorg binnen de basis GGZ wordt altijd vergoed. Wel moet je voor deze zorg een eigen risico betalen. Kies je ervoor een hoger eigen risico te betalen, zodat je maandelijkse zorgpremie lager wordt? Dan betaal je meer eigen risico. Heb je een aanvullende verzekering afgesloten, dan kan het zo zijn dat je meer vergoed krijgt binnen de basis GGZ. Dit is afhankelijk van de polisvoorwaarden van je aanvullende verzekering
Behandelingen binnen de specialistische GGZ worden betaald uit de basisverzekering. Echter, sinds 2012 geldt er voor bepaalde zorg binnen de specialistische GGZ een eigen bijdrage.